Prawie 300 lat temu Biała otrzymała prawa miejskie. Decyzję podjął król August II Mocny.

Zagadka: czy wiesz, co wydarzyło się nad rzeką Białą 9 stycznia 1723 roku, czyli prawie 300 lat temu? Prawidłowa odpowiedź powinna brzmieć: król August II Mocny na prośbę starosty Jakuba Rybińskiego (wojewody chełmskiego) przyznał osadzie Białej, leżącej na prawym, małopolskim brzegu rzeki, prawa miejskie. W ten sposób powstało nowe miasto królewskie.

Przysiółek tkaczy
Czy nam się podoba, czy nie, to Biała jest znacznie młodsza od Bielska (XIII w.). Jak pisze znakomity bielski historyk dr Jerzy Polak w "Przewodniku po Bielsku-Białej", Biała pojawiła się w połowie XVI wieku, jako przysiółek tkaczy założony przez sołtysa królewskiej wsi Lipnik Walentego Krzyszko na tzw. Kamieńcu u zbiegu Białej i potoku Lipnickiego (Niwka). Pierwsza wzmianka o przysiółku pochodzi z 1564 r. U swych początków osada liczyła zaledwie 13 chat. Jednak napływ osadników ze Śląska sprawił, że dość szybko zaczęła przeobrażać się w osadę tkaczy. Mimo że nie mieli prawa do pól, a swoje domy budowali wzdłuż drogi prowadzącej z Bielska do Lipnika, to nadgraniczne położenie i korzystne warunki do rozwoju rzemieślnictwa sprawiły, iż już około 1613 r. Biała została wydzielona z Lipnika jako samodzielna gmina z samorządem kontrolowanym przez starostę lipnickiego.

Uciekający protestanci
Ważny dla rozwoju gminy był wiek XVII, kiedy to została zasilona dużą liczbą protestanckich rzemieślników, którzy uciekali ze Śląska przed prześladowaniami religijnymi.

Konflikt o podatki
Dr Polak podaje, że na przestrzeni lat narastał konflikt między Białą i Lipnikiem, bo Biała chciała uniezależnić od dominium lipnickie-go. Chodziło, jak zawsze, o pieniądze. W 1669 r. król Michał Korybut Wiśniowiecki rozstrzygnął spór, zabraniając Lipnikowi podwyższania i nakładania nowych podatków, co przyczyniło się do rozwoju Białej. Kolejni władcy Polski też byli przychylni Białej. Aż w końcu król August II Mocny w 1723 r. przyznał Białej prawa miejskie - powstało miasto królewskie, którego w połowie XVIII wieku wytyczono nowy kształt. Osią urbanistyczną stała się równoległa do potoku Lipnickiego droga zwana Krakowską, z dwoma leżącymi przy niej rynkami. Od tego czasu miasto na prawym brzegu Białej mogło się w miarę swobodnie rozwijać.

Późne łączenie dwóch miast

Przypomnijmy, że dwa odrębne organizmy miejski leżące na przeciwnych brzegach rzeki Białej, na pograniczu dwóch polskich krain historycznych - Śląska (Bielsko) i Małopolski (Biała), zostały połączone w jeden organizm miejski dopiero 1 stycznia 1951 roku. Decyzja była słuszna, bo oba miasta w miarę rozwoju przemysłu, głównie włókienni-czego, zrastały się nie tylko pod względem gospodarczym, ale także społecznym. Z perspektywy czasu można powiedzieć, że do połączenia powinno dojść już wcześniej.