Wywłaszczenie z nieruchomości? Dostaniesz większe odszkodowanie. Rząd przyjął nowe przepisy

Wywłaszczenie z nieruchomości to sytuacja, gdy państwo legalnie odbiera właścicielowi dom lub działkę, ponieważ w jej miejscu zaplanowano ważną inwestycję, np. drogę czy lotnisko. W takiej sytuacji za utratę nieruchomości otrzymuje się odszkodowanie. 7 czerwca 2022 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, która zmieni zasady przyznawania odszkodowań, dzięki czemu m.in. mają one wzrosnąć. Większość nowych przepisów wejdzie w życie 3 miesiące po publikacji w Dzienniku Ustaw.

Przypomnijmy, że do tej pory osoba wywłaszczana otrzymywała odszkodowanie tylko za samą wartość utraconej nieruchomości. Nie przysługiwała jednak żadna rekompensata za inne poniesione koszty, takie jak m.in. koszty przeprowadzki, wydatki na notariusza w związku z koniecznością zakupu nowej nieruchomości czy koszty przeniesienia działalności gospodarczej (w przypadku przedsiębiorców).

Po zmianach w prawie każdy wywłaszczany otrzyma odszkodowanie podwyższone o „bonus”. Nowe odszkodowanie wyliczane będzie na podstawie aktualnej wartości nieruchomości (ocenionej przez rzeczoznawcę majątkowego), do której doliczona zostanie dodatkowa kwota:

• za utraconą działkę poza odszkodowaniem przysługiwać będzie bonus w wysokości 10 proc. jej wartości rynkowej,
• za utracone budynki na działce lub utracony lokal mieszkalny przysługiwać będzie bonus w wysokości 20 proc. wartości rynkowej tych obiektów.

Dodatkowo osoby wywłaszczane, które uznają, że otrzymały za niskie odszkodowanie, będą mogły wystąpić z roszczeniem cywilnym o zwrot szkody rzeczywistej i w ten sposób uzyskać wyższą kwotę.

Kolejne ważne rozwiązanie dotyczy osób, które w wyniku wywłaszczenia tracą dach nad głową. Jeżeli przyznane im odszkodowanie będzie niższe od ustawowych wskaźników, wywłaszczani będą mogli uzyskać zwiększenie przyznanej kwoty nawet o 100 proc. Umożliwi to znalezienie nowego lokum w zbliżonym standardzie. To, o ile wzrośnie odszkodowanie, zależeć będzie od liczby osób zamieszkujących lokum.

– Wywłaszczany z nieruchomości mieszkalnej otrzyma odszkodowanie w wysokości co najmniej pozwalającej na zakup godziwego nowego miejsca zamieszkania – zapewnia na Twitterze wiceminister infrastruktury Marcin Horała.

Co istotne, według Centrum Informacyjnego Rządu możliwość podwyższenia odszkodowania w związku z utratą domu czy mieszkania przysługiwać będzie tylko osobom, które przed wywłaszczeniem były w danej nieruchomości zameldowane na pobyt stały.

Choć w teorii po zmianach wywłaszczani powinni otrzymywać wyższe kwoty niż dotąd, w praktyce nie zawsze tak będzie. Planowana jest bowiem jeszcze jedna ważna zmiana, która może budzić wątpliwości. Chodzi o likwidację tzw. zasady korzyści. O co chodzi? Według obecnych przepisów wywłaszczani otrzymują odszkodowanie wyliczane na podstawie wartości nieruchomości. Jest jednak pewien wyjątek. Jeżeli w wyniku wywłaszczenia wartość nieruchomości wzrośnie, musi to zostać uwzględnione – właścicielowi przysługuje wówczas wyższa kwota odszkodowania.

Po zmianach w przepisach ten wyjątek jednak zniknie. Właścicielowi będzie zawsze przysługiwać wyłącznie 110 lub 120 proc. obecnej wartości nieruchomości, nawet jeżeli po wywłaszczeniu wartość ta wzrośnie np. o 300 proc.. Będzie to więc zmiana na minus dla osób, które planowały w przyszłości zarabiać na swojej działce, np. sprzedając ją deweloperowi czy rozbudowując na niej własne gospodarstwo lub zakład – te potencjalne zyski po prostu przepadną. Nie będzie też można domagać się odszkodowania za nie na drodze sądowej.

Przypomnijmy, że planowane zmiany w odszkodowaniach ogłoszono m.in. w związku z budową Centralnego Portu Komunikacyjnego, która oznacza wywłaszczenie dla wielu właścicieli działek w gminie Baranów pod Warszawą. Możliwe jednak, że impulsem do działania był też ważny wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący tematu wywłaszczeń.

W 2021 r. TK zdecydował, iż właściciele działek, którzy stracili je pod budowę drogi publicznej, powinni otrzymać swoje grunty z powrotem, jeżeli mimo zapowiedzi droga nie powstała. Sędziowie uznali, że obecne zasady są niesprawiedliwe, a osoba, której odebrano nieruchomość, traci coś więcej niż tylko pieniądze.

– Słuszne odszkodowanie za wywłaszczenie nie kompensuje w pełni uszczerbku wynikającego z wywłaszczenia – wyjaśnia TK w uzasadnieniu wyroku.