Polacy nie radzą sobie z segregacją śmieci? Gdzie wyrzucić paragon, ceramikę czy tetrapaki? Za złą segregację śmieci grożą wysokie kary

– Nadmierna konsumpcja i tony zalegających odpadów to coraz większe wyzwania dla współczesnego świata. Sporo mówimy o zrównoważonej produkcji czy idei GOZ, czyli gospodarce o obiegu zamkniętym, ale niemniej ważne są działania, które każdy z nas może wdrożyć na co dzień i we własnym zakresie. To między innymi segregacja śmieci. Wydawać by się mogło, że w tym obszarze jesteśmy dość dobrze wyedukowani, ale gdy zapytamy o coś więcej niż tylko o kolory pojemników i ich oznaczenia, zaczynają się schody – mówi Przemysław Śmiałkowski, wiceprezes Fundacji im. XBW Ignacego Krasickiego, ekspert Instytutu ESG.

Jak wynika z badania na zlecenie Instytutu ESG, śmieci segreguje 96 proc. ankietowanych. Gdy jednak padają pytania o konkretne rodzaje odpadów, z wiedzą, gdzie je wyrzucać, bywa czasem źle lub bardzo źle.

Najmniej wątpliwości mamy z utylizacją przeterminowanych leków. Na pytanie, gdzie takie odpady trafiają, 67 proc. osób odpowiedziało, że odnosi je do apteki. Do pojemnika na odpady zmieszane wyrzuca medykamenty 23 proc. osób, a 13 proc. zanosi je do punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Część osób leki po terminie wyrzucają do toalety (3 proc.) lub zlewu (2 proc.). Zdaniem ekspertów, wyniki mogłyby być lepsze, gdyby pojemniki na niepotrzebne leki znajdowały się w każdej aptece – a tak nie jest.

Co czwarty badany (24 proc.) zapytany gdzie wyrzuca tzw. tetrapaki, czyli kartonowe opakowania po soku, mleku lub śmietanie, odpowiedziało, że jest to pojemnik na papier. Tymczasem poza kartonową obudową każde opakowanie tetrapak składa się jeszcze z kilku warstw folii polietylenowej oraz z warstwy folii aluminiowej. Wie o tym 57 proc. ankietowanych, wrzucając taki odpad do pojemnika na plastik. W przypadku 23 proc. osób tetrapaki trafiają do pojemnika na odpady zmieszane.

Gdzie wyrzucić porcelanę, „kryształy” (np. rozbity kieliszek) czy ceramiczne naczynia? Według badania takie odpady połowa Polaków umieszcza w pojemniku na szkło, co jest błędem. 52 proc. słusznie deklaruje, że właściwym miejscem jest pojemnik na odpady zmieszane, zaś 3 proc. w takiej sytuacji skorzystałoby z pojemnika w centrach handlowych. Polacy często nie wiedzą, że tzw. kryształy, ceramika czy porcelana to nie to samo co typowe szkło i nie nadają się do powtórnego przetworzenia.

Źle też segregujemy niepotrzebne paragony ze sklepu. 58 proc. ankietowanych wyrzuca je do pojemnika na papier. Tymczasem to papier termiczny z domieszką substancji chemicznych nienadający się do recyklingu, dlatego paragony powinny trafić do pojemnika na odpady zmieszane - tak robi 41 proc. badanych, a 4 proc. konsumentów wyrzuca je do pojemnika na plastik.

– Przeprowadzone badania z jednej strony napawają optymizmem, bo większość Polaków deklaruje, że segreguje śmieci. Niestety, mamy jeszcze wiele do zrobienia w zakresie edukacji, jak to robić prawidłowo – mówi Urszula Jóźwiak, prezeska Fundacji im. XBW Ignacego Krasickiego, ekspertka Instytutu ESG.

Gdańsk np. nalicza karę w postaci dodatkowej opłaty, a prawo zezwala na naliczenie jej w wysokości 4-krotności wysokości standardowych opłat. Wiosną 2023 roku głośno było o karze w kwocie około 90 tys. zł, która została nałożona na jedno z osiedli bloków na Ursynowie w Warszawie. Podwyższona opłata została naliczona także na Imielinie w stolicy, gdzie wspólnota musi zapłacić 78 tys. zł. Natomiast w Bydgoszczy mieszkańcy jednego z bloków byli miastu 40 tys. zł za złą segregację śmieci.

Prawny obowiązek segregowania śmieci dotyczy także właścicieli nieruchomości, którzy do tego czasu mogli deklarować segregowanie śmieci (co dawało im niższe opłaty za wywóz śmieci), lub oświadczać brak takiej woli i płacić więcej.